Perceptie is een mooi woord, of moet ik zeggen: ik vind perceptie een mooi woord? Want dat is precies waar het om gaat.
Perceptie is een ander woord voor invalshoek of perspectief. We hebben als mens allemaal onze eigen manier om naar de wereld om ons heen te kijken en vanuit dat perspectief ervaren wij de wereld en wat er gebeurt.
Jij ziet niet wat ik zie
Een eenvoudig voorbeeld is als ik recht tegenover jou zit en ik een kopje met een oortje tussen ons in zet met het oortje naar mij toe gericht. Ik zou een kopje met een oortje zien, terwijl jij een kopje zonder oortje ziet. Het is in beide gevallen hetzelfde kopje, maar het wordt anders beleefd. Als ik over het oortje begin te praten zonder het kopje te noemen, dan zou het kunnen dat je in eerste instantie niet weet waarover ik het heb. Wat ik beschrijf, komt niet voor in jouw wereld, in jouw perceptie van de wereld. Dit is een eenvoudig voorbeeld waarbij letterlijk ons perspectief anders is en jij iets anders ziet dan ik.
Maar het kan ook subtieler waarbij we wel allebei hetzelfde zouden kunnen zien, maar het toch niet doen. Denk eens aan een voorbeeld waarbij wij allebei samen met iemand anders aan het eten zijn. Ik zie een persoon met een lelijke bril en een dikke pukkel op het gezicht, terwijl je stoort aan het gesmak van die persoon tijdens het eten. We maken beide hetzelfde mee, maar we merken allebei andere dingen op van dezelfde situatie. Wat tot ons bewuste doordringt is het resultaat van onze eigen unieke filters.
Tenslotte kunnen we nog terugdenken aan het moment waarop we met ons drieën het restaurant binnen gingen. Er stormde toen een persoon naar buiten en die persoon duwde ons opzij. Tijdens het eten dachten we terug aan dit voorval. Ik weet nog dat het een man was. Jij wist dat die persoon een petje op had en dat die pet een grijs geblokt patroon had. Onze gast kon tijdens het eten alleen opmerken dat die persoon vreselijk stonk. Al pratende kwamen we erachter dat we hadden opgemerkt dat het een lange slanke man was met een baardje. Onbewust hadden we meer opgemerkt dan we in eerste instantie wisten.
Elk filter is anders, want het filter is gevormd door je opvoeding, je cultuur, religie, etc.
Persoonlijke filter
Een waarneming, zoals in dit voorbeeld, gebeurt de hele dag door. Iedere keer als jij iets waarneemt, dan zie, hoor of voel jij dat middels jouw zintuigen. En die zintuiglijke informatie gaat door jouw persoonlijke filter. Elk filter is anders, want het filter is gevormd door je opvoeding, je cultuur, religie, etc.
Alle informatie die jou van buitenaf bereikt, wordt gefilterd en wat erover blijft ga je verwerken. Dat verwerken doe je weer op de manieren waarop jij dat geleerd hebt. En dat zal dan ook weer bepaald gedrag opleveren. Dat gedrag dat jij laat zien, wordt vervolgens door andere mensen door hun filter gehaald en dan weer verwerkt waarna hun reactie gaat volgen. En zo is het cirkeltje rond.
Wat kun je met deze inzichten?
Je kunt je voorstellen dat er op deze manier best een communicatieprobleem kan ontstaan doordat je elkaar verkeerd begrijpt. En besef dat alles wat je doet eigenlijk grotendeels onbewust gaat. Dus als je opmerkt dat je te maken hebt met een communicatieprobleem, dan zou er maar zo kunnen dat jullie filters ervoor zorgen dat de communicatie niet zuiver blijft, maar dat jullie perceptie van het geschil veroorzaakt wordt door het verschillend perspectief.
Besef dat jouw gedrag voortkomt uit hoe de informatie gefilterd wordt en hoe jij in jouw leven hebt geleerd met bepaalde situaties en met bepaalde gedragingen om te gaan. Dat hebben andere mensen ook, maar dan op hun eigen manier.
Als je met hen communiceert, dan heb je hier dus mee te maken. Zoals je elk een ander beeld hebt van dezelfde gebeurtenis, zo krijg je dus ook jouw unieke ervaring van het gedrag van de ander. Voordat je het weet, ga je oordelen. En jouw oordeel is gebaseerd op jouw ervaring.
Nu weet je ook dat de andere persoon heel andere gronden heeft voor zijn of haar gedrag en dat daar ook een andere beleving bij kan horen. Jouw oordeel hoeft dus aan te sluiten bij het gedrag van de ander waardoor je onterecht iemand kunt veroordelen.
Ben jij je bewust van jouw perceptie en hoeveel die van een ander verschilt? Nee? Probeer dat eens te zijn. Het kan veel van je problemen voorkomen!
